สารทำความสะอาด ได้แก่ สารที่ช่วยให้สิ่งสกปรกหลุดจากวัสดุที่ต้องการทำความสะอาด        สารในกลุ่มทำความสะอาดได้แก่ สารซักฟอกสังเคราะห์ สบู่ น้ำยาล้างจานและแชมพู สารเหล่านี้สามารถทำงานได้ เนื่องจากมีโครงสร้าง
   ทางเคมีของสารลดแรงตึงผิว ซึ่งประกอบด้วย
   1. ส่วนที่ละลายในน้ำ
   2. ส่วนที่ละลายในไขมัน
  

   เนื่องจากคราบสกปรกส่วนมากมักมีไขมันเป็นส่วนประกอบ ดังนั้นขั้วที่ละลายในไขมันจะจับกับไขมันและสามารถดึงคราบสกปรกออกจากวัสดุที่เปรอะเปื้อน ในขั้นตอนทำความสะอาด   ประกอบด้วย
   1. การทำให้วัสดุที่ต้องการทำความสะอาดเปียกน้ำ โดยสารลดแรงตึงผิวจะลดความตึงผิวของ
      โมเลกุลน้ำทำให้สารละลายของน้ำและสารลดแรงตึงผิวสามารถเข้าไปสัมผัสผิววัสดุได้มาก
      ขึ้น สารลดแรงตึงผิว เมื่ออยู่ในน้ำจะแตกตัว ส่วนหนึ่งเป็นอิออนลบละลายในน้ำ อีกส่วนหนึ่ง
      ประกอบด้วยสายยาวของคาร์บอน และไฮโดรเจน ซึ่งละลายดีในไขมัน ส่วนนี้จะถูกน้ำดันให้
      อยู่บนผิวหน้าน้ำและแทรกระหว่างโมเลกุลของน้ำ
   2. สารทำความสะอาดจะแยกสิ่งสกปรกจากผิวของวัสดุ
   3. สารลดแรงตึงผิวจะทำให้เกิดฟอง โดยเปลี่ยนแปลงสภาพปกติของผิวน้ำและทำให้ช่วย    
      ชะล้างสิ่งสกปรกได้
   4. สารทำความสะอาด ทำให้อนุภาคสิ่งสกปรกที่หลุดออกมาแพร่กระจายอยู่ในตัวกลาง       
      ถ้าต้องการให้สิ่งสกปรก
      ไม่กลับไปติดที่วัสดุอีก ก็จำเป็นที่จะต้องใส่สารบางชนิดลงไป สารเหล่านี้ได้แก่
       - CMC ( carboxymethyl cellulose )
       - PVP ( polyvinyl pyrolidone )
 

Top

    1. สารลดแรงตึงผิวประจุลบ เป็นชนิดที่นิยมมากที่สุด
    2. สารลดแรงตึงผิวประจุบวก มีราคาแพง
    3. สารลดแรงตึงผิวที่มีสองประจุ มักใช้กับผิวที่บอบบาง หรือเสื้อผ้าที่บอบบาง เช่น ผสมใน
       แชมพูเด็ก สารซักเสื้อผ้าเด็ก
    4. สารลดแรงตึงผิวไม่มีประจุ มักใช้ผสมกับสารลดแรงตึงผิวอื่นๆ
   

    ส่วนประกอบอื่นๆ
    1. สารประกอบฟอสเฟต ช่วยลดความกระด้างของน้ำ ละลายไขมัน
    2. สารประกอบซิลิเกต ลดความกระด้างของน้ำโดยตกตะกอน ล้างออกง่าย
    3. สารประกอบคาร์บอเนต ลดความกระด้างของน้ำ
    4. สารฟอกสี
    5. สารป้องกันการเกาะติดของคราบ ได้แก่ CMC และ PVP
    6. สารเรืองแสง เพิ่มความสดใสของผ้า โดยเปลี่ยนแสงUV ให้เป็นแสงสีฟ้าสะท้อนแสงสีม่วง  
       ออกจากผ้า ซึ่งเมื่อรวมกับเส้นใยสีเหลือง สายตาจะเห็นเป็นสีขาว
    7. สารอื่นๆ เช่น เอนไซม์ น้ำหอม สารฆ่าเชื้อโรค
 

Top                                                     

    น้ำยาล้างจานมีส่วนประกอบคล้ายสารซักฟอกสังเคราะห์ แต่เลือกใช้สารลดแรงตึงผิวที่ใช้กับวัสดุที่ละเอียดอ่อน คือ ชนิดที่มีสองประจุ และใส่น้ำหอมให้แตกต่างออกไป

Top

ผงซักฟอก  คือ เกลือของกรดซัลโฟนิก มีสมบัติชำระล้างสิ่งสกปรกทั้งหลายได้เช่นเดียวกับสบู่

มีสูตรทั่วไปดังนี้

ส่วนประกอบของผงซักฟอก

1. บิลเดอร์ ฟอสเฟตปนประมาณ 30-50% มีประโยชน์และหน้าที่ดังนี้

    ก. ทำให้น้ำมีสภาพเป็นเบส เป็นการเพิ่มประสิทธิภาพในการชำระล้างสิ่งสกปรกทั้งหลายได้ดี

    ข. ฟอสเฟตจะรวมตัวกับไอออนของโลหะในน้ำกระด้างเป็นสารเชิงซ้อน ทำให้ไอออนของ 
       โลหะ ในน้ำกระด้างไม่สามารถขัดขวางการกำจัดสิ่งสกปรกของผงซักฟอกได้

2. สารลดแรงตึงผิว เป็นสารที่ใช้ชำระล้างสิ่งสกปรกทั้งหลายได้ ได้แก่ เกลือโซเดียมแอลคิล-    ซัลโฟเนต โซเดียมแอลคิลเบนซิลซัลโฟเนต ผสมอยู่ประมาณ 30%

ผลเสียที่เกิดจากการใช้ผงซักฟอก ทำให้เกิดมลภาวะของน้ำ ดังนี้

1. สารพวกฟอสเฟตเป็นปุ๋ยจากผงซักฟอกเมื่อปล่อยลงสู่แหล่งน้ำ จะทำให้พืชน้ำเจริญเติบโต รวดเร็ว ทำให้ขวางทางคมนาคมทางน้ำ ทำลายทัศนียภาพ ทำให้ O2 ละลายน้ำไม่ได้ สิ่งมีชีวิต ขาด O2 ตายได้ และพืชน้ำเกิดมากอาจจะตาย เน่า ทำให้น้ำเสีย

2. ผงซักฟอกชนิด C ใน R แตกกิ่งก้านสาขาจุลินทรีย์ในน้ำสลายไม่ได้ ทำให้ตกค้างในน้ำ เมื่อ เข้าสู่ร่างกายของคนจะทำให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บได้

Top

สบู่คือเกลือของกรดไขมันมีสูตรทั่วไปคือ

สบู่ละลายน้ำแตกตัวให้ไอออนบวก และไอออนลบส่วนที่เป็นไอออนลบจะเป็นตัวที่ใช้ชำระล้าง สิ่งต่าง ๆ ทั้งหลายได้ สามารถละลายในตัวทำละลายมีขั้ว และไม่มีขั้วได้ เพราะไอออนลบของสบู่ประกอบ ด้วยส่วนประกอบ 2 ส่วนย่อยดังนี้

สบู่ที่ดีควรมีจำนวน C อะตอมในหมู่ R พอเหมาะ เป็นสบู่ที่ละลายน้ำได้ดี แต่ถ้ามีจำนวน C อะตอมมากเกินไปละลายน้ำได้ดี

สบู่สามารถใช้ทดสอบความกระด้างของน้ำได้

น้ำกระด้าง เป็นน้ำที่ประกอบด้วย Fe2+, Mg2+ และ Ca2+ ของ HCO-3, Cl- และ SO2-4

เนื่องจากสบู่จะเกิดตะกอนไอออนในน้ำกระด้างทำให้เกิดการสิ้นเปลืองในการใช้สบู่ จึงได้มี การสังเคราะห์สารอื่นใช้ชำระล้างซักฟอกได้เช่นเดียวกับสบู่ สารสังเคราะห์นั้นก็คือ ผงซักฟอก ซึ่งไม่ ตกตะกอนในน้ำกระด้าง

Top